Türkiye’nin güneybatısında, tarih ve doğanın iç içe geçtiği eşsiz bir coğrafyada yer alan Fethiye, yalnızca turkuaz koylarıyla değil, zengin mutfak kültürüyle de kendine hayran bırakıyor. Akdeniz ikliminin sunduğu bereketli tarım ürünleriyle şekillenen Fethiye mutfağı; Ege’nin zeytinyağlılarıyla Toroslar’ın otlarını, Yörük geleneğiyle Akdeniz balıkçılığını aynı sofrada buluşturuyor.
Bu yazıda, Fethiye’nin coğrafi işaretli ürünlerinden halk arasında unutulmaya yüz tutmuş tariflerine, pazardan sofraya taşınan o özgün lezzetlere kadar, gerçek bir gastronomi yolculuğuna çıkacağız.
Yöresel lezzetlerin kısa bir envanteriMuğla’nın her ilçesinde “Keşkek” sofraların vazgeçilmezidir. Fethiye düğünlerinin, bayramlarının vazgeçilmez yemeği keşkek, buğday ve etin saatlerce dövülerek karıştırıldığı, sabır isteyen bir ritüel. Özellikle yayla köylerinde düğünlerden önce kazan kazan hazırlanır. Geleneksel odun ateşinde pişen keşkek, üzerine tereyağlı pul biber dökülerek servis edilir. Hem karın doyurur hem gönül.
Çiriş Otlu Börek ve çiriş otu kavurmasıToros eteklerinde ilkbaharda toplanan çiriş otu, yörede oldukça kıymetlidir. Soğanla kavrulup yufkaya sarılır, taş fırınlarda pişirilir. Hafif acılığı ve kendine has kokusuyla, Fethiye’nin dağ köylerine özgü bu börek, adeta yaban doğanın sofraya yansımasıdır. Diğer bir adı yabani pırasa olarak bilinen ot, isteğe göre zeytinyağlı ve kavurma olarak tüketiliyor. Soğan, pirinç ve salça da katılıyor.
Dikenli Kabak (Sığır Dili) MücveriFethiye pazarlarında yaz başında tezgâhlarda sıkça rastlanan dikenli kabak, halk arasında “sığır dili” olarak bilinir. Tüylü ve dikenli görünümüne rağmen, soyulduğunda içinden çıkan beyaz et, yumurta ve unla buluştuğunda çıtır çıtır mücverlere dönüşür. Yanına bir de sarımsaklı yoğurt eklenirse, dillere destan olur.
Ekşili Tavuk (Yalancı Tarhana)Yörüklerin yazdan yaptığı kurutulmuş domates, biber ve kekik karışımıyla yapılan ekşili tavuk çorbası, Fethiye’de özellikle kışın tercih edilen vitamin deposu bir yemektir. Limon ve sarımsakla ekşi bir tat verilerek iştah açıcı hale getirilir.
Lokma (Tatlısı Değil, Yemeği!)Ege’de “lokma” denilince akla genelde tatlı gelir ama Fethiye’de durum farklıdır. Burada lokma, un ve sudan yapılan hamurun, tencerede küçük parçalara ayrılarak haşlanmasıyla elde edilen tuzlu bir yemektir. Üzerine kızdırılmış tereyağı veya yoğurt dökülerek sunulur. Eskiden özellikle lohusa kadınlara enerji versin diye yapılırdı.
Leğen Böreği Adını piştiği yuvarlak tepsiden (leğen) alan bu börek, kıymalı ya da otlu hazırlanır. Yufka yerine genelde elde açılmış hamur kullanılır. Yavaş yavaş fırında pişirilir, altı kıtır, üstü yumuşacık olur. Misafir geldiğinde ilk ikram edilenlerden.
Sarı Ot KavurmasıSarı ot, Toros dağlarında yetişen nadir otlardandır. Bahar aylarında pazarlarda bulmak mümkündür. Sarımsak ve zeytinyağıyla kavrulur, üstüne yoğurtla servis edilir. Bağışıklık güçlendirici etkisiyle de bilinir.
Denizden sofraya Fethiye’nin balık ve deniz ürünleriEge ve Akdeniz’in kesiştiği bir noktada yer alan Fethiye, her sabah taze balıkla dolup taşan balık pazarlarıyla ünlüdür. “Fethiye usulü lagos buğulama” veya “ızgara sinarit” gibi deniz ürünleri, bölgenin zeytinyağları ve kekik aromasıyla birleştiğinde unutulmaz bir tat sunar.
Balık mezatında satılan ahtapotlar, Fethiye usulü odun ateşinde dövülerek pişirilir ve sarımsaklı sosla servis edilir. Yanına bir de yöresel ot kavurması ve buz gibi üzüm rakısı eklendiğinde, Akdeniz akşamlarının tadına doyum olmaz.
Coğrafi işaretli ürünleriFethiye’ye bağlı bazı ürünler, Muğla genelinde tescillenmiş coğrafi işaretli ürünlerin içinde yer alır:
Kabak Çiçeği Dolması: Ege’nin genel mirası olan bu yemek, Fethiye’de sabah erken saatlerde toplanan kabak çiçeklerinin içine pirinç, soğan ve nane doldurularak hazırlanır. Nar gibi kızartılır ya da buharda pişirilir.
Zeytinyağı: Fethiye’nin sahil köylerinde üretilen zeytinyağı, düşük asit oranı ve aromatik yapısıyla fark yaratır.
Üzümlü Dastar Bezi: Her ne kadar gastronomik olmasa da, bu el dokuması bez, yörede yapılan ekmeklerin saklanmasında kullanılır. Kültürle mutfağın birlikteliğine güzel bir örnektir.
Tarif köşesi; Fethiye usulü Oğmaç ÇorbasıMalzemeler:
1 su bardağı un
1 yemek kaşığı tereyağı
1 çay kaşığı salça
5 su bardağı su veya et suyu
Tuz, karabiber, nane
Hazırlanışı:Un, çok az suyla yoğrulup nohut büyüklüğünde parçalanır. Kaynar suya salça ve tereyağı eklenir, ardından bu minik hamur parçaları atılır. Piştikten sonra üstüne nane ve karabiberle servis edilir.Bir çorba, bir yörenin geçmişine bu kadar mı sadık olur?
Kültürün mutfağa yansımasıFethiye, sadece bir tatil rotası değil; Likya’dan Osmanlı’ya, Yörük göçlerinden modern yaşam izlerine kadar uzanan zengin bir tarih belleğine sahiptir. Bu kültür, doğrudan mutfağa da yansır.
Köylerde hâlâ taş fırınlarda ekmek yapılır, yoğurtlar evde mayalanır, salamura zeytinler ambarlarda dinlenir. Özellikle Yörük kültürü, yoğurtlu et yemekleri, bulgurun farklı kullanım alanları ve kuru otlardan yapılan tariflerle mutfağa damgasını vurur.
Gastronomi turizminin yeni yıldızıBugün Fethiye’de pek çok restoran, “yerel ve sürdürülebilir mutfak” mottosuyla hareket ediyor. Kimi mutfaklar geleneksel tarifleri modern sunumlarla harmanlarken, bazı köy restoranları ise nostaljiyi sofralara taşıyor. Slow Food hareketinin de destek verdiği bu dönüşümle birlikte Fethiye, gastronomi turizminin Ege’deki yeni yıldızlarından biri olmaya aday.
Fethiye’ye gittiğinizde sadece karnınızı değil, ruhunuzu da doyuracağınız bir sofraya oturduğunuzu bilin.
Kaynak; www.xbodrum.com
