Marmaris’in Turgut Mahallesi’ndeki meşhur “Çağ Baba Türbesi”nin, M.Ö. 3. yüzyıla tarihlenen, Yunan gladyatör Diagoras ve karısı Aristomakha için inşa edilmiş piramit biçimli anıt mezar olduğunu biliyor muydunuz? Arkeolojik kazılar sonucu ortaya çıkan bu piramit mezar, Türkiye’de ayakta kalan tek klasik piramit yapı olarak dikkat çekiyor.
Yıllarca “Çağ Baba” adıyla bilinen yapı, yörede “dua ettirici ve dilekleri kabul eden bir evliyanın türbesi” olarak kabul edildi. Uğruna adaklar kesildi; tavuk, keçi gibi hayvan kurban edildi. Öyle ki askerler buradaki “koruyucu toprak”tan avuç avuç alıp askerlik boyunca yanlarında taşıyorlardı. Hatta bir dönem “pehlivan” ya da “boksör” mezarı sanıldı Çağ Baba Türbesi. Oysa aslen ünlü Yunan boksörü Diagoras’ın kabri idi.
Yapının özellikleri çok ilginçYapı Tipi, Piramit mezar olarak adlandırılıyor. Yüksekliği 6 metre, iç alan büyüklüğü ise 3 metrekare civarında olan kubbe şeklindeki anıt mezar, M.Ö. 3’üncü yüzyılda yaşayan Yunan gladyatörü Diagoras ile eşi Aristomakha’ya aitmiş! Sözde “Türbe”nin kitabesinde eski Yunanca harflerle “Siz beyaz dişli hayvanlar, her zaman size öngörülen yerde kalın. Çünkü ben en yukarıda her şeyi gözetleyeceğim ki hiçbir korkak adam gelip de mezara zarar vermesin. Çünkü bu, savaşta ölen ‘Diagoras’ isimli bir adamın ve örnek çocuklar yetiştirmesiyle kocasına sadakat anlayışıyla herkesten üstün, babasının Aristomakha olarak isimlendirdiği tanrılarla kıyaslanası karısının mezarıdır.” yazıyor!
Odacık kaba işlenmiş poligonal taş örgü tekniğiyle inşa edilmiş; üzerini, kübik kütlenin tam ortasından yükselen dik piramit biçimli çatı kapatıyor. Dış yüzeyde kireç esaslı beyaz sıva izleri korunmuş durumda. Taban çevresindeki pervazda dört oturur aslan kabartmasının izleri seçiliyor; bu figürlerin, yapıyı “kutsal koruma” işleviyle çevrelediği düşünülüyor.
Bodrum’daki Mausoleum’a benzetiliyorAnıt mezar, bugüne dek define arayıcılarının kaçak kazıları nedeniyle delik deşik edilmiş ve üzerinde var olduğu tahmin edilen heykelleri çalınmış! Mimari tarzı ile Bodrum’daki Mausoleum’una (Mausolos Mozolesi) benzetilen bu anıt mezarın klasik tarzı ise arkeologlar tarafından son derece etkileyici bulunuyor.
MSKÜ Arkeoloji bölümüne tez konusu olduMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Şahin Gümüş, bu yapı üzerine tez yaptı. Marmaris Müze Müdürlüğü yetkilisi Esengül Yıldız Öztekin, mezarın Türkiye’de ayakta kalan tek piramit mezar olduğunu onayladı. Yıllarca Çağ Baba Türbesi olarak bilinen bu anıt mezarın, oldukça yüksek bir turistik potansiyeli var. Mezar, tam zirvede ve muhteşem bir manzaraya nazır duruyor. Turizmciler, bu bölgenin restore edildikten sonra yürüyüş yolları ile Karia rotasına dahil edilmesini talep ediyor.
Marmaris Kaymakamlığı’nın sitesinde, Turgut Mahallesi sınırları içindeki piramit mezarın Hydas Antik Kenti’nin akropolünün kuzey yamaçlarında yer aldığı ve anıtın İzmir II numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 20 Haziran 1990 tarihli, 1390 sayılı kararı ile “korunması gereken kültür varlığı” olarak tescillenmiş durumda olduğu yazıyor.
Vadi tabanından yaklaşık 35 metre yükselen, dik ve kayalık bir platoda konumlu mezara erişim, güneydeki dar terastan daha geniş bir terasa çıkan basamaklı yol ile sağlanıyor.
Kaymakamlık, bu statü sayesinde anıt mezarın yasal koruma altında bulunduğunu, kaçak kazılara karşı sıkı tedbirler alındığını ve yapı ile çevresinin “arkeolojik sit” niteliklerinin geleceğe taşınması için restorasyon projelerinin gündemde olduğunu da vurguladı.