Bodrum’un Gizemli Piramitleri

Yeşillikler arasındaki gizemli köyde yan yana dikilmiş iki piramit, görenleri şaşkına çeviriyor.

Bodrum’un bir magazin sayfalarına konu olan yüzü, bir de Bodrumluların dahi pek bilmediği gizemli bir tarihi var. Ege’nin en popüler turizm merkezi, misafirlerini sadece koyları, denizi ve doğası ile değil, antik çağlara uzanan tarihi ve yüzyılların ruhunu yaşatan ve öyküsü pek fazla bilinmeyen mekanları ile karşılıyor. En eski yerleşim alanı 5 bin yıl öncesine dek uzanan Bodrum Yarımadası’nın sırları, henüz tam anlamıyla ortaya çıkmış değil! Tarihçilere göre Bodrum’un en gizemli bölgelerinden biri henüz turizmciler ve dolayısıyla turistler tarafından keşfedilmedi! Burası, Yakaköy yakınlarındaki Dedeler köyü!

Ortakent-Yahşi’yi geçtikten sonra Yakaköy’den girilen köy yolu, yolcularını eski birkaç taş evin bulunduğu küçücük bir köye götürür. Yeşillikler arasındaki bu gizemli köyde ilk dikkat çeken yan yana dikilmiş iki piramit görenleri şaşkına çeviriyor. Bodrum’un ilk mebusu olan Avram Galanti Bodrumlu, 1945’te basılan ‘Bodrum Tarihi’ kitabında bu piramitler için ‘türbe’ nitelemesi yapıyor. Galanti kitabının ‘’Türbeler Mezarlar’’ bölümünde Dedeler’den şöyle bahsediyor: “Bodrum Yaka ve Geriş köyleri arasında Partiyanaz (Parthenos) denilen bir yerde, Dedeler namile marif mevkide medfun mahrut şeklinde iki türbe varsa da, bu zatların isimlerini ve nereli olduklarını bilen yoktur.” Günümüzde de bu piramit yapılar büyük olasılıkla Menteşeoğulları döneminden kalma türbeler olarak kabul ediliyor. Köyün adının da bu iki piramitten geldiği söyleniyor.

KÖYLÜLERE GÖRE HİKAYESİ

Dereköy’de köylülerin çok az bir kısmı piramitler hakkında bilgi sahibi. Yaptığımız araştırmalara göre yörede sıklıkla dile getirilen hikaye şöyle; “Menteşeoğulları zamanında iki kardeş, korsanlığın da çok olduğu yıllarda, Partipanas denilen kayalıklarda gözcülük yaparlarmış. Bir ara uyuya kalmışlar ve maalesef korsanlar burunlarının dibine kadar geldiklerinden, kaçmaya başlamış ve köylüye haber vermeye koyulmuşlar. Dedeler köyünden Dereköy’e haber götürmeye çalışırlarken, şu an Piramit şeklindeki türbenin bulunduğu yerde korsanlar bu kardeşleri yakalayarak öldürmüş. Köylü de anılarına saygı olması bakımından öldürüldükleri yere iki kardeşi gömerek zamanla buraya iki bitişik türbelerini inşa etmişler.” Karayolu bulunmayan ve patika yoldan ulaşılabilen yapının içinin ve çevresinin sağlam olduğu görülüyor. Dedeler köyünde terk edilmiş evler ve konik piramit şeklindeki iki türbe dışında, bir cami kalıntısı ve Karia dönemine tarihlendirilen, 3 mezardan oluşan bir kaya mezarı da bulunuyor. Partipanaz’da ise Bizans dönemine ait kalıntıların bulunduğu volkanik kayanın şekli oldukça dikkat çekiyor.

BİR TANE DE MARMARİS’TE VARDI

Dedeler köyündeki piramit yapıların bir benzeri de Marmaris’in Turgut Mahallesi’nde bulunuyor. 2 bin 300 yıl öncesinden kalan mezar, birkaç yıl öncesine kadar ‘türbe’ zannediliyordu. İnsanlar, ulu birinin mezarı olarak tahmin edilen bu türbeye gelip adaklar adıyordu. Fakat geçen yıllarda, mezarın türbe olmadığı ortaya çıktı. Antik mezar, Yunanlı boksör Diagoras ve ailesine aitti. Mimari yapı anlamında, Türkiye’de ayakta kalan tek piramit mezar olma özelliğini taşıyor. Anıt mezarın sahibi Diagoras, mezar kitabesinde, ‘Hiçbir korkak mezarıma zarar vermesin’ uyarısında bulunurken; aynı köyden mezarda kaçak kazı yapanların ya öldüğü ya boşandığı ya da hasta olduğu iddia edildi.