BODRUM’DA MÜBADELENİN 100. YILI ANILACAK

Bodrum Belediyesi bünyesinde faaliyetlerine devam eden Bodrum Deniz Müzesi ve Bodrum Girit ve Yunanistan Göçmenleri Derneği iş birliği ile mübadelenin 100. yılı, özel bir program ile anılacak.

Koleksiyonları arasında bulunan mübadele öncesi ve sonrası Bodrum’a yerleşenlerin etkisini ve karşı kıyılarla olan etkileşimi en iyi şekilde anlatan “tekne modelleri” ve “süngercilik” sergileriyle Bodrum Deniz Müzesi, iş birlikçisi Bodrum Girit ve Yunanistan Göçmenleri Derneği ile 5-6 Nisan 2023 tarihlerinde mübadelenin 100. yılına özel bir program hazırladı. Bodrum Ticaret Odası (BODTO) Konferans Salonu ve Sergi Salonu’nda gerçekleştirilecek program kapsamında “Kültürel Hafıza:Nasıl Hatırlar, Neden Unuturuz?” başlıklı interaktif eğitim semineri, “Hatırlar mısın?” adlı fotoğraf sergisi, davetli konuşmacılar, kitap imza etkinlikleri, belgesel gösterimi ve Bodrum’a göç etmek zorunda kalan Giritlilerin korudukları mutfak kültürlerinin içerisinde yer alan birebir reçetesiyle yapılan Girit usulü kara sübyeli pilavın tadımı yer alacak.

1923 yılında Türkiye ve Yunanistan arasında gerçekleşen nüfus mübadelesiyle Rumlar ve Müslümanlar karşılıklı zorunlu göçe tabi tutulmuşlardır. Mübadelenin Bodrum’daki izleri bağlamında düzenlenen Mübadelenin 100. Yılı Özel Programında “kültürel hafıza” olgusuna giriş yapılacak seminer programıyla birlikte mübadele öncesi ve sonrası bu değişimin parçaları olan, aynı zamanda Bodrum Deniz Müzesi yazarları olan Bodrumlu kişilerle konuşma ve imza etkinlikleri, konuyla ilgili denizcilik odağında bir araştırma sunumu, belgesel gösterimi ve fotoğraf sergisi gerçekleşecektir.

 

Kültürel ve sosyal boyutuyla Bodrum’da izleri bulunan mübadelenin 100. yılı etkinlikleri kapsamında “hafıza”, “hatırlama” ve “unutma” gibi olgular ön plana çıkıyor. Etkinlikler 5 Nisan Çarşamba günü saat 10.00’da Eğitimci Dr. Meltem Ulu’nun “Kültürel Hafıza: Nasıl Hatırlar, Neden Unuturuz?”başlıklı interaktif eğitim semineri ile başlayacak. İki gün sürecek eğitim kapsamında “Kültürel hafıza nedir?”, “Toplumlar geçmişi nasıl hatırlar?”, “Toplumlar neden ve nasıl unutur?”, “Unutma Biçimleri” ve “Nostalji nedir?” gibi konulara yer verilecek. Eğitimin devamında “Kolektif Hafıza kapsamında tarih, bireysel hafıza, zaman ve mekânilişkisi”, “Günümüzde Yaşanan Bellek Patlaması ve Sebepleri: Sözlü Tarih Kültürel Hafızanın Neresinde?” ve “Türkiye’de Bellek Çalışmaları” konuları incelenecek. İsteyen katılımcıların beraberlerinde getirecekleri objeler, fotoğraflar, evraklar seminerin interaktif olmasını destekleyerek içeriğin derinleşmesini sağlayacak. Semineri tamamlayan katılımcılara ise katılım belgesi takdim edilecek.

 

Program kapsamında davetli konuşmacıların sunumları ve kitap imza etkinlikleri de yer alıyor. Konuşmacı Timuçin Binder’in “Denizcilik ve Mübadele” başlıklı sunumunda 1923-24 mübadelesinden dolayı Ege Denizciliğinin, öncelikli olarak Bodrum üzerinden olmak üzere geçirmiş olduğu değişiklikleri ve Bodrum’da denizciliğin yeniden doğuşunu konuşulacak. Aynı günün devamında Bodrum Deniz Müzesi Yayınları arasında bulunan “Meltemin Anatoli’ye Savurdukları, Dedem Kılavura İbrahim’in Girit’ten Göçü” kitabının yazarı Hüseyin Yeter Şakar ile söyleşi, ardından kitabın imza etkinliği gerçekleşecek. Giritli dedesi Klavura İbrahim Reis’in hayatını ve babası Derviş’in on yaşında ata topraklarından kaçmalarına sebep olan acı olayların hikâyesini, babasından bizzat dinlediği gibi anlatan Hüseyin Şakar’la mübadele anılarının nesilden nesle hafızalarda yaşadığı bir kez daha hissedilecek.

 

Bodrum’a göç etmek zorunda kalan Giritlilerin korudukları mutfak kültürüyle ilgili, kayıt altına alınan reçeteleri ve kültürel incelemeyi içeren, Bodrum Deniz Müzesi Yayınları arasında yer alan “Kumbahçe Sofraları, Girit Üstü Bodrum’un Denizci Yemek Kültürü” kitabı üzerinden, kitabın yazarı Reyhan Bayındır Gönenç ve projeyi başlatan ve anlatıcı Zehra Denizaslanı tarafından konuyla ilgili söyleşi ve ardından kitabın imza etkinliği 6 Nisan günü 14.30’ta gerçekleşecek.

 

BELGESEL GÖSTERİMİ “PARAMPARÇA”

Yönetmenlerinin Orhan Tekeoğlu ve Nurdan Tekeoğlu; yapımcılarının ise Medya Ton ve Nurdan Tekeoğlu olduğu “Paramparça” adlı belgeselin, 6 Nisan Perşembe günü 18.30’da (BODTO) Konferans Salonu’nda gösterimi yapılacak. 1924 mübadelesinde Girit’e bağlı Spinalonga adasından Bodrum’a göç eden bir ailenin 70 yaşını aşmış kızı, 3. kuşak bir mübadil olan Zehra Denizaslanı’nın hayatını anlatan Paramparça’nın yönetmenlerinden Orhan Tekeoğlu belgesel hakkında şunları iletiyor: “Göç, kültürel ve sosyal boyutu olan bir olgu. Türkiye, dünyada göçten en çok etkilenen ülkelerin başında yer alıyor. Mübadele döneminde yaklaşık 2 milyon insanın zorunlu göçe tabi tutulması, gerek Türk gerekse Yunanistan halkları arasında derin travmalar yarattı. Her bir mübadilin anlattıkları bir filme ya da belgesele konu olabilecek önemde. Mübadelenin 100.yıl dönümü kapsamında biz de bir belgesel çalışması yaptık. Paramparça adlı belgeselimiz, 1924 mübadelesinde Girit’e bağlı Spinalonga adasından Bodrum’a göç eden bir ailenin 70 yaşını aşmış 3.kuşak mübadil bir kadınının yaşamı üzerinde kurulu. Belgeselin kahramanı Zehra Hanım’ın yaşam öyküsünü dinlediğimde ‘işte hikâyemizi bulduk’ dedik. Belgesel projesi üzerinde kişi ve mekânlar üzerinde uzun bir süre çalıştık, arşiv taraması yaptık, tanıklarla konuştuk. Dünyanın en güzel yerlerinden biri olan Bodrum’da yaşayan Zehra Hanım, ‘bu kadarı da olmaz’ dedirten inişli çıkışlı hayatını tüm samimiyetle bizimle paylaştı”.

MÜBADELENİN AYRDIĞI VE BİRLEŞTİRDİĞİ HAYATLARA DAİR BİR SERGİ “HATIRLAR MISIN?”

Ali Şengün arşivinden 30 fotoğraflık seçki, BODTO Sergi Salonu’nda 5-6 Nisan tarihleri arasında 09.00-17.30 saatleri arasında izleyicisiyle buluşacak. Hatırlar Mısın? adlısergi, mübadelenin ayırdığı ve birleştirdiği hayatlara, mübadele döneminde ve sonrasında farklı dönemlere ait Bodrum ve mübadele fotoğraflarını içeriyor.

Programın tüm detayları ve saatleri aşağıda yer alıyor:

BİRİNCİ GÜN 5 Nisan 2023, Çarşamba

10.00 Açılış Programı

Ahmet Aras-Belediye Başkanı, Zehra Denizaslanı-Bodrum, Girit ve Yunanistan Göçmenleri Derneği Başkanı, Selen Cambazoğlu-Bodrum Deniz Müzesi Müdürü, Kemale Özkaplan-Mübadil

İnteraktif Eğitim Semineri “Kültürel Hafıza: Nasıl Hatırlar, Neden Unuturuz?”

Eğitimci: Dr. Meltem Ulu

10.30 Kültürel hafıza nedir?

Toplumlar geçmişi nasıl hatırlar? Toplumlar neden ve nasıl unutur?

12.30 Kahve arası-Girit usulü kara sübyeli pilav tadımı

13.00 Unutma Biçimleri

Nostalji nedir?

15.00 Kahve arası

15.15 Davetli Konuşmacı, Sunum “Denizcilik ve Mübadele” Konuşmacı: Timuçin Binder

16.15 Davetli Konuşmacı/Yazar Kitap İmza “Meltemin Anatoli’ye Savurdukları, Dedem Kılavura İbrahim’in Girit’ten Göçü” Yazar/Konuşmacı: Hüseyin Yeter Şakar

 

09.00-17.30 Fotoğraf Sergisi “Hatırlar mısın?”(Ali Şengün katkılarıyla)

 

İKİNCİ GÜN 6 Nisan, Perşembe

Eğitimci: Dr. Meltem Ulu

10.00 Kolektif Hafıza Ve Tarih İlişkisi

Kolektif Hafıza Ve Bireysel Hafıza İlişkisi

Kolektif Hafıza Ve Zaman İlişkisi

Kolektif Hafıza Ve Mekân İlişkisi

12.00 Kahve arası-Girit usulü kara sübyeli pilav tadımı

12.30 Günümüzde Yaşanan Bellek Patlaması Ve Sebepleri: Sözlü Tarih Kültürel Hafızanın Neresinde?

Türkiye’de Bellek Çalışmaları

14.15 Kahve arası

14.30 Davetli Konuşmacı/Yazar Kitap İmza “Kumbahçe Sofraları, Girit Üstü Bodrum’un Yemek Kültürü” Yazarlar/Konuşmacılar: Reyhan Bayındır Gönenç, Zehra Denizaslanı

18.30 BELGESEL GÖSTERİMİ “PARAMPARÇA” Yönetmen Orhan ve Nurdan Tekeoğlu katılımıyla-Süre: 60’

 

 

09.00-17.30 Fotoğraf Sergisi “Hatırlar mısın?”(Ali Şengün katkılarıyla)

*Semineri tamamlayan katılımcılara Katılım Belgesi verilecektir.

 

 

Kültürel Hafıza ve Hüzünlü Kayıkları programı hakkında detaylı bilgi almak için bodrumdenizmuzesi.org web sitesi, Bodrum Deniz Müzesi sosyal medya hesapları ve Bodrum Belediyesi hesapları takip edilebilir.

 

MELTEM ULU

1975 yılında İstanbul’da doğdu. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Halka İlişkiler ve Tanıtım Bölümünden mezun olduktan sonra reklam sektöründe çalıştı. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Antropoloji Bölümünde doktora eğitimini tamamladı. Doktora eğitimi sürecinde İngiltere’ye Kent University’e ziyaretçi araştırmacı olarak gitti ve “Değişen İstanbul’un Tanıdıkları: Düğün ve Aile Fotoğrafları” adıyla tezini yayınladı. Biyografi, göç, antropoloji alanıyla ilişkili çocuk kitapları yazmaya başladı. Yayımlanmış pek çok çocuk kitabının yanı sıra Cevat Şakir’in biyografik hayat hikayesinin kurgusal metinlerle desteklenerek yazılan ‘Halikarnas Balıkçısı’nın Yolculuğu’ Bağlam Yayıncılık etiketi ile yayınlandı. Acıbadem Üniversitesi Sosyoloji Bölümüne bağlı olarak kültürel hafıza, fotoğraf okuma, kültürel çalışmalar gibi alanlarda dersler vermektedir.

 

TİMUÇİN BİNDER

Antropolog ve denizcilik tarihi araştırmacısı Timuçin Binder Bodrumludur ve Bodrum’da yaşamaya devam etmektedir. Purdue Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünü 4. Sınıfta bırakarak UC Berkeley Üniversitesi Antropoloji ve Arkeoloji Bölümünden mezun olmuştur. İTÜ ve Bilgi Üniversitesinde misafir öğretim görevlisi olarak antropoloji ve tarih dersleri vermiştir. Deniz turizmiyle ilgilenmiş, kaptanlık, rehberlik yapmış ve aile şirketinde turizm faaliyetleri ve müdürlük görevlerinde bulunmuştur. Bodrum Deniz Müzesinin kuruluş aşamasından günümüze kadar denizcilik tarihi araştırmalarıyla müzeye katkı vermekte ve danışma kurulu üyeliğini devam ettirmektedir. Geleneksel denizcilik, Bodrum ve Ege tekneleri, geleneksel yelken armaları, antikçağ navigasyonu, Halikarnas Balıkçısı ve denizcilik, doğa ve ekolojik yaşam konuları üzerine çalışmalar ve etkinlikler düzenlemekte ve konferanslar vermektedir. Kolektif katılımla desteklenen Kayık 1934 motorsuz ekolojik yelkenli projesini başlatmış, bu projenin ana hedefi olan geleneksel denizciliği ekolojik yaşam farkındalığıyla birleştirmek, bu amaçla söz konusu geleneksel yelkenliyi erişime açmak ve müze projelerinde kullanmak üzere yapımına devam etmektedir.

HÜSEYİN YETER ŞAKAR

23 Mayıs 1936 yılında, Klavura lakaplı Girit kökenli bir ailenin altıncı ve son çocuğu olarak Bodrum Kumbahçe Mahallesi’nde doğdu. Terzilik mesleğinde karar kıldı ve hayatının on yılını terzilik mesleğine verdi. Ardından eşiyle birlikte Almanya’ya çalışmaya gitti. Yedi yıl kaldığı gurbetten sonra Bodrum’da Barbaros Pansiyon’u işletti,  Derviş isimli, on bir metre boyunda, bot tipi bir tekneyle de deniz turizmine katkıda bulundu.

Gençlik yıllarında sosyal faaliyetler içinde olup Bodrum folklorunun tanıtılmasıyla ilgili ve çaldığı bağlama enstrümanıyla birçok etkinlikte bulundu. 1959 yazında, Yapı Kredi Bankası’nın Türkiye çapında düzenlediği ve İstanbul Açık Hava Tiyatrosu’nda Üçüncü Halk Oyunları Bayramı’na, Bodrum Folklor Ekibi’yle katıldı. Ekip arkadaşlarından Rüştü Gür ve Kavalcı Ali Dayı’yla TRT İstanbul Radyosu’nda yayınlanan Yurttan Sesler programında o güne kadar tanınmayan Bodrum‘un yöresel türkülerinin radyoda çalınmasına ve Türkiye çapında tanınmasına vesile oldu.  Ankara TRT Televizyonu’nda seri olarak yayınlanan Öyküleriyle Türküler programı için yapılacak çekimde, Bodrum’un meşhur türküsü Çökertme’nin hikâyesinde bizzat türkünün kahramanı Halil’i oynayarak Bodrum’un tanınmasına katkıda bulundu. 2009 Eylül’ünde, Kültür ve Turizm Bakanlığının katkılarıyla, Bodrum Giritlileriyle ilgili bir belgeselde oynamak üzere yapımcının davetiyle Girit’e gitti, orada ata toprağıyla tanışarak belgesele katkıda bulundu. 2019 yılının Mart ayında Mazimdeki Bodrum ve Bodrumlular,  Aralık 2021’de ise Bodrum Deniz Müzesi Yayınlarından Meltemin Anatoli’ye Savurdukları eseri yayımlanmıştır. Şakar, eşi Zehra Hanım, oğlu Derviş, kızı Nursu, torunları Kaan, İrem, Asra ve Sahra’yla sağlıklı ve mutlu bir hayat sürdürmektedir.

ZEHRA DENİZASLANI

Zehra Denizaslanı, 7 Haziran 1952’de dedesinin mübadele ile geldiği Bodrum’daki iskân evinde denizci bir babanın, ev hanımı bir annenin en büyük çocuğu olarak dünyaya geldi. İlkokul eğitimini Bodrum’da tamamlayarak Kız Sanat Okulundan mezun oldu. 1968 yılında tekne ustası Ali Kemal Denizaslanı ile nişanlanıp bir yıl sonra evlendi. Girit kültürünün ve mutfağının yaşatılıp gelecek kuşaklara aktarılması için birçok farklı projede bizzat çalışmalar üstlendi.

Bizim Mahallenin Giritlileri adlı belgesel türündeki filmin çalışmalarında yer aldı. İki yıl üst üste “Bodrum Gelinleri” adlı fotoğraf sergisini yürüttü. Dünya Kadınlar Günü’nde İTÜ’de Kadının Adı Var isimli programda konuşmacı olarak yer aldı. Giritli sanatçıları Bodrum’la buluşturarak Girit müziğini ve kültürünü tanıtan gecelerin projelerini yürüttü. Bodrum Deniz Müzesinde mübadele ve göçle ilgili gerçekleştirilen etkinliklerde sunumlar yaptı. Muğla ve Bodrum’da Girit yemekleri tanıtan tadım günleri gerçekleştirdi. Bodrum Girit ve Yunanistan Göçmenleri Kültür ve Dayanışma Derneğinin kurulmasına öncülük ederek derneğin kuruluşundan bu yana da dernek başkanlığı görevine devam etmektedir. Bir kızı, bir oğlu ve dört tane torunu olan Denizaslanı, Zehra’nın Girit Mutfağı isimli lokantasında Girit kültürünü ve Girit yemeklerini yaşatmaya devam ediyor.

REYHAN BAYINDIR GÖNENÇ

Reyhan Bayındır Gönenç, 1962’de Denizli’de doğdu. Babasının görevi nedeniyle çocukluk yılları Bodrum Kumbahçe Mahallesi’nde geçti. Lise eğitimini İzmir Kız Lisesinde, lisans eğitimini Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesinde tamamladı. Özel bankaların yönetici kadrolarında çalıştı, beş yıl Bodrum’da sahibi olduğu Ada Kafe’yi işletti. Ardından başlayan fotoğraf tutkusuyla AÖF Fotoğrafçılık ve Kameramanlık ön lisans programını bitirdi. Yaptığı fotoğraf gösterileri izleyicisiyle buluştu, pek çok karma sergiye katıldı. Fotoğraf çalışmaları onu yazmaya yöneltti. Radikal gazetesi başta olmak üzere gazete ve dergilerde Ege kültürü ve gezi üzerine yazdığı çok sayıda yazısı, fotoğraflarıyla birlikte yayımlandı. Reyhan Bayındır Gönenç, evli ve iki köpeği-iki kedisiyle Bodrum’da çalışmalarını sürdürüyor.

ALİ ŞENGÜN

1965 yılında Bodrum’da doğdu. Bodrum Atatürk İlköğretim Okulundan sonra öğrenimini İzmir Atatürk Lisesinde tamamlamıştır. Askerlik sonrası Bodrum Belediyesi’nde çeşitli kademelerde 12 yıl çalıştıktan sonra, Yalı Belediyesi kuruluşunda görev alarak 7 senelik hizmetin sonunda emekli olup Paşalılar Petrol’de çalışma hayatına devam etmektedir. Evli olup 3 çocuk ve 1 torun sahibidir. Yaklaşık 15 yıldır eski Bodrum’a ait fotoğraf, dergi, kitap, yayın ve belge toplamakta ve topladığı arşiv malzemesi üzerinden çeşitli sergiler yapmaktadır.